Phản ứng Bạo_loạn_tại_Praça_dos_Três_Poderes_năm_2023

Sự kiện này đã được các nhà báo so sánh với cuộc tấn công vào Điện Capitol ở Hoa Kỳ vào ngày 6 tháng 1 năm 2021; và dường như cuộc bạo loạn ở Brasil lấy cảm hứng từ cuộc bạo loạn này.[88][89] Một số tờ báo, bao gồm O Globo, Veja, và Folha de S.Paulo, mô tả những gì đã xảy ra như một cuộc tấn công khủng bố.[90][91][92] O Estado de S. PauloEl Mundo đã mô tả sự kiện này như một nỗ lực đảo chính.[93][94]

Trong nước

Chính phủ

Lula tuyên bố chính phủ liên bang can thiệp vào Quận Liên bang

Tổng thống Luiz Inácio Lula da Silva đã lên án những người biểu tình là "những kẻ phát xít" trong một dòng tweet và gọi hành động của họ là "chủ nghĩa man rợ".[95] Ông nói rằng "tôi có thể nói rằng, có sự bất tài, ý đồ xấu, [và] sự giả dối từ phía những người có trách nhiệm giữ gìn an ninh công cộng ở Quận Liên bang".[96] Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Ngân sách Simone Tebet kêu gọi "những hình phạt để làm gương" dành cho những người biểu tình trên Twitter. Bà nói thêm rằng "Hiến pháp Liên bang ủng hộ các Bộ trưởng Bộ Tư pháp và Quốc phòng của chúng ta trong việc quả quyết sử dụng tất cả các biện pháp hợp pháp để bảo vệ trật tự, xã hội và dân chủ".[97] Lula đã trở lại Brasília sau khi các tòa nhà được dẹp sạch và đến thăm Tòa án Tối cao và dinh tổng thống.[98]

Chủ tịch Hạ viện Arthur Lira đã lên án các vụ tấn công và kêu gọi trừng phạt những người liên quan.[99] Phó Chủ tịch Hạ viện, Luciano Bivar (Đảng UNIÃO), tuyên bố rằng sẽ tăng cường Cảnh sát Quân sự, và lực lượng dự phòng mới sẽ được cử đến Quốc hội và Dinh Planalto.[100]

Bộ trưởng Bộ Tư pháp Flávio Dino, Chủ tịch Thượng viện Liên bang Rodrigo Pacheco và Phó Chủ tịch Geraldo Alckmin cũng đã chỉ trích cuộc tấn công trên mạng xã hội.[101]

Các tòa án thượng thẩm của Brasil đã công bố một tuyên cáo chung để lên án các vụ tấn công ngày 8 tháng 1:[102]

Tòa án Liên bang Tối cao, Tòa án Bầu cử Thượng thẩm, Tòa án Công lý Thượng thẩm, Tòa án Lao động Thượng thẩmToà án Quân sự Thượng thẩm đến trước công chúng để bày tỏ sự phẫn nộ trước những sự kiện nghiêm trọng diễn ra vào Chủ nhật tuần này, ngày 8 tháng 1, với những hành vi bạo lực chống lại tam quyền của nền Cộng hòa và phá hoại tài sản công cộng. Dù bày tỏ sự đồng lòng với các cơ quan quyền lực được thành lập hợp hiến và là mục tiêu của cuộc xâm chiếm phi lý này, họ nhắc lại cam kết với Quốc gia Brasil rằng nền Tư pháp sẽ giữ vững vai trò đảm bảo các quyền căn bản và Nhà nước Pháp quyền Dân chủ, đảm bảo sự pháp quyền và truy cứu trách nhiệm đầy đủ từ những người vi phạm nó.

Sau khi giành lại kiểm soát các tòa nhà liên bang, Thẩm phán Alexandre de Moraes của Tòa án Tối cao đã cách chức Thống đốc Quận Liên bang Ibaneis Rocha trong 90 ngày do vì bị cáo buộc đã thiếu sót trong việc chuẩn bị lực lượng an ninh. Ông cũng đã ra lệnh dọn dẹp các trại mà những người biểu tình dựng lên bên ngoài các căn cứ quân sự trong vòng 24 giờ, dẹp sạch tất cả các con đường và tòa nhà mà họ đã chiếm giữ và xông vào, đồng thời gỡ bỏ tất cả các bài đăng “phản dân chủ” của những người ủng hộ Bolsonaro khỏi Facebook, Twitter, và TikTok.[103]

Cảnh sát cũng đã bắt đầu dọn dẹp các trại biểu tình gần quân đội được dựng lên trên khắp đất nước vào ngày 9 tháng 1.[104] Bộ đội được cảnh sát hỗ trợ đã dỡ bỏ một trại bên ngoài trụ sở quân đội ở Brasília, được sử dụng làm căn cứ của những người tấn công Praça dos Três Poderes, và đã bắt giữ khoảng 1.500 người.[105][106]

Đảng và chính khách

Chủ tịch Quốc gia của Đảng Công nhân Gleisi Hoffmann nói rằng "chính phủ DF (của Ibaneis Rocha) đã vô trách nhiệm trước cuộc xâm chiếm Brasília và Quốc hội."[107]

Người đứng đầu Đảng Tự do Valdemar Costa Neto nói: "Hôm nay là một ngày buồn đối với đất nước Brasil. Chúng tôi không thể đồng ý với việc cướp bóc Quốc hội. Tất cả các cuộc biểu tình có trật tự là hợp pháp. Bất ổn chưa bao giờ là một phần của nguyên tắc của đất nước chúng ta. Tôi muốn nói với các bạn rằng chúng tôi kịch liệt phản đối kiểu thái độ này và hãy để luật pháp được thực thi, củng cố nền dân chủ của chúng ta"[108] nhưng cũng phủ nhận rằng những người biểu tình có liên hệ với hoặc đại diện cho Bolsonaro.[109]

Bản thân Bolsonaro cũng đã lên án những người biểu tình trong một dòng tweet[110] và từ chối chịu trách nhiệm.[111] Những người ủng hộ Bolsonaro, như Thượng nghị sĩ Carlos Portinho, đã lên án các hành vi bạo lực. Tuy nhiên, Portinho đã đổ lỗi cho những "siêu năng lực" pháp lý của Thẩm phán Tòa án Liên bang Tối cao Alexandre de Moraes đã gây ra các cuộc biểu tình quá khích, đồng thời kêu gọi loại bỏ chúng để "xoa dịu" những người biểu tình.[112] Một người ủng hộ Bolsonaro khác, cựu thẩm phán liên bang và Thượng nghị sĩ của Paraná, Sergio Moro (Đảng UNIÃO) nói rằng "Chính phủ mới của Lula mở đầu với việc quan tâm đến việc đàn áp biểu tình và ý kiến bất đồng hơn là trình bày kết quả. Sự phân bổ chính trị không giới hạn của các bộ và công ty nhà nước đã quay trở lại. Tất cả đều ủng hộ một cuộc "tái thiết" bí ẩn mà không có bất kỳ phương hướng nào. Đây không phải là một khởi đầu tốt đâu."[113] Flávio Bolsonaro, một thượng nghị sĩ và là con trai cả của cựu Tổng thống, phủ nhận mọi mối quan hệ giữa những người biểu tình và cha của anh trong các tin nhắn WhatsApp bị rò rỉ.[114] Những người khác, chẳng hạn như Thứ trưởng Liên bang Gustavo Gayer (Đảng PL), Thống đốc São Paulo Tarcísio de Freitas (Đảng Cộng hoà), Thống đốc Paraná Ratinho Júnior (Đảng PSD), Thống đốc Rio de Janeiro Cláudio Castro (Đảng PL), Thống đốc Minas Gerais Romeu Zema (Đảng NOVO), Chủ tịch Quốc gia của Đảng Cộng hòa Marcos Pereira và Thượng nghị sĩ Hamilton Mourão (Đảng Cộng hoà) đã lên án các hành vi phá hoại, nhưng phần lớn các đảng và chính trị gia ủng hộ Bolsonaro vẫn giữ im lặng.[115][116][117]

Thượng nghị sĩ Soraya Thronicke (Đảng UNIÃO) thông báo rằng các cố vấn của bà đã đệ đơn yêu cầu mở uỷ ban điều tra nghị viện (pt) đối với các cuộc biểu tình.[118]

Thượng nghị sĩ Randolfe Rodrigues (Đảng REDE), Thượng nghị sĩ Jean Paul Prates (Đảng PT), Thống đốc Rio Grande do Sul Eduardo Leite (Đảng PSDB), Thống đốc Pará Helder Barbalho (Đảng MDB), cựu thống đốc Amapá Waldez Góes (Đảng PDT), Chủ tịch Quốc gia của Đảng Dân chủ Xã hội Gilberto Kassab, cũng như các đại biểu Liên bang Marcelo Freixo (Đảng PT), José Guimarães (Đảng PT) và André Janones (Đảng AVANTE) đã lên án các vụ tấn công; một số người coi chúng là khủng bố trong nước.[119] Cựu ứng cử viên tổng thống Ciro Gomes (Đảng PDT) đã mô tả các hành vi này là một trong những "tội ác lớn nhất trong lịch sử của nền Cộng hòa" và khuyến khích phạt "nghiêm khắc tối đa theo luật pháp" đối với những người có tội.[120]

Quốc tế

Vụ tấn công đã bị các chính phủ quốc tế và các tổ chức quốc tế lên án rộng rãi, đặc biệt là ở Châu Mỹ Latinh.[121]

Châu Mỹ

Tổng thư ký Tổ chức các Quốc gia châu Mỹ Luis Almagro tuyên bố, "Chúng tôi lên án vụ tấn công vào các thiết chế (tổ chức) ở Brasília; đây là một hành động đáng trách và là một cuộc tấn công trực tiếp vào chống lại dân chủ. Những hành động này không thể được tha thứ và mang bản chất là phát xít."[122]

Đại sứ quán Hoa Kỳ tại Brasil gọi các cuộc biểu tình là phản dân chủ và cảnh báo công dân của mình tránh khu vực bạo loạn.[123][124] Tổng thống Joe Biden mô tả tình hình là "quá tồi tệ" (outrageous).[125] Ngoại trưởng Hoa Kỳ Antony Blinken đã lên án những lời kêu gọi đảo chính trên Twitter, viết rằng "Chúng tôi lên án các cuộc tấn công vào Ghế Tổng thống, Quốc hội, và Tòa án Tối cao Brasil ngày hôm nay. Dùng bạo lực để tấn công các thiết chế dân chủ luôn là điều không thể chấp nhận được. Chúng tôi cùng với [Lula da Silva] kêu gọi chấm dứt ngay những hành động này".[126] Cố vấn An ninh Quốc gia Hoa Kỳ Jake Sullivan cũng đã lên án vụ tấn công và nói rằng Nhà Trắng đang theo dõi sát sao tình hình.[127] Nhiều nhà quan sát người Mỹ cũng đã so sánh cuộc tấn công với âm mưu nổi dậy tại thủ đô của Mỹ hai năm trước đó. Joaquin Castro, thành viên Đảng Dân chủ của Hạ viện Hoa Kỳ, đã kêu gọi chính phủ Hoa Kỳ trục xuất Bolsonaro, người đã trú ẩn ở Orlando, Florida trong những ngày trước và sau khi Lula tuyên thệ nhậm chức, về Brasil vì đã truyền cảm hứng cho những cuộc bạo loạn này.[124]

Các nguyên thủ quốc gia Mỹ Latinh đã lên án bạo lực, chẳng hạn như Tổng thống Gustavo Petro của Colombia, người đã kêu gọi một cuộc họp khẩn cấp của Tổ chức các Quốc gia Châu Mỹ khi đối mặt với điều mà ông coi là một âm mưu "đảo chính" của chủ nghĩa phát xít, hay Tổng thống Gabriel Boric của Chile, người đã lên án cuộc bạo loạn là một "cuộc tấn công ghê tởm" và tuyên bố hoàn toàn ủng hộ chính phủ.[128][129] Chủ tịch Cuba Miguel Díaz-Canel đã lên án các cuộc bạo động, đồng thời bày tỏ sự ủng hộ và đoàn kết với Lula và chính phủ của ông.[130] Tổng thống Mexico Andrés Manuel López Obrador cũng đưa ra một tuyên bố tương tự, ông mô tả các sự kiện tại Brasilia là "đáng trách và phản dân chủ" và mô tả những người biểu tình là "được thúc đẩy bởi các nhà tài phiệt".[131] Tổng thống Venezuela Nicolás Maduro lên án bạo lực của "các nhóm tân phát xít của Bolsonaro" và bày tỏ sự ủng hộ đối với Lula.[132] Alberto Fernández, tổng thống Argentina, mô tả vụ xâm chiếm là một "âm mưu đảo chính".[133] Tương tự, Guillermo Lasso, Tổng thống Ecuador, đã lên án "những hành động phá hoại thiếu tôn trọng chống lại các thiết chế dân chủ ở Brasília", và bày tỏ sự ủng hộ đối với chính phủ của Lula da Silva.[134] Những lời lên án khác đến từ Ngoại trưởng Mexico Marcelo Ebrard, ngoại trưởng Argentina và các bộ ngoại giao của Ecuador, Bolivia, và Uruguay.[135][136][137]

Châu Á

Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi nói rằng ông "quan ngại sâu sắc về tin bạo loạn và phá hoại chống lại các thiết chế Nhà nước ở Brasília". Ông cho biết Ấn Độ sẵn sàng hỗ trợ đầy đủ chính phủ Brasil.[138]

Châu Âu

Đại diện Cấp cao về Đối ngoại của Liên minh châu Âu Josep Borrell đã lên án vụ tấn công vào các thiết chế ở Brasil.[139] Chủ tịch Hội đồng châu Âu Charles Michel bày tỏ sự ủng hộ đối với Tổng thống Lula và lên án "cuộc tấn công vào các thiết chế dân chủ của Brasil."[140]

Các chính phủ bán đảo Iberia, có quan hệ lịch sử và ngôn ngữ chặt chẽ với Mỹ Latinh, đã ủng hộ Lula. Thủ tướng Pedro Sánchez của Tây Ban Nha lên án mạnh mẽ vụ tấn công và bày tỏ sự ủng hộ đối với Lula và các thiết chế được bầu cử dân chủ của Brasil, trong khi chính phủ Bồ Đào Nha lên án bạo lực và tuyên bố ủng hộ chính quyền Brasil trong việc khôi phục trật tự và ổn định.[141][142][143]

Tổng thống Pháp Emmanuel Macron tuyên bố rằng Lula "có thể tin tưởng vào sự ủng hộ vững chắc của Pháp".[144] Vụ tấn công cũng bị Ngoại trưởng Anh James Cleverly,[145] phó thủ tướng kiêm bộ trưởng ngoại giao Ý Antonio Tajani,[146] ngoại trưởng Áo Alexander Schallenberg[147]Bộ Ngoại giao Thổ Nhĩ Kỳ lên án.[148] Giáo hoàng Francis cũng lên án nỗ lực nổi dậy và bày tỏ lo ngại về tình hình ở Brasil.[149]

Châu Đại Dương

Chính phủ Úc đã ra tuyên bố lên án vụ tấn công vào Quốc hội, Tòa án Tối cao, và Dinh Tổng thống Brasil. Người phát ngôn của Bộ Ngoại giao và Thương mại (DFAT) mô tả vụ tấn công là "không thể chấp nhận được; các thiết chế và quy trình dân chủ phải được tôn trọng."[150]

Các tổ chức quốc tế

Tổng thư ký Liên Hợp Quốc António Guterres đã lên án vụ tấn công, nói rằng: "Tôi lên án vụ tấn công hôm nay nhằm vào các thiết chế dân chủ của Brasil. Nguyện vọng của người dân Brasil và các thiết chế của đất nước phải được tôn trọng. Tôi hoàn toàn tự tin rằng nó sẽ được như vậy. Brasil là một quốc gia dân chủ vĩ đại".[151] Progressive International cũng lên án vụ tấn công trên Twitter.[152]

Khác

Những nhân vật và nhóm cánh tả, chẳng hạn như cựu Thủ tướng Hy Lạp Alexis Tsipras và cựu Lãnh đạo Đảng Lao động Anh Jeremy Corbyn, bày tỏ sự đồng lòng với Lula.[153][154] Nhà hoạt động chính trị cánh hữu cực đoan người Mỹ và cựu Cố vấn Tổng thống trong chính quyền Trump Steve Bannon đã ca ngợi những người tham gia vụ tấn công là "những chiến sỹ đấu tranh cho tự do của Brasil".[155] Bannon được đưa tin là đã gặp và tư vấn cho Bolsonaro sau khi ông thua trong cuộc bầu cử năm 2022.[156]

Các công ty mạng xã hội Meta PlatformsYouTube đã xác nhận vào ngày 9 tháng 1 rằng họ sẽ xóa nội dung ủng hộ hoặc kêu gọi việc xâm chiếm các tòa nhà chính phủ liên bang Brasil. Ngoài ra, đại diện của Telegram xác nhận rằng nền tảng này đang làm việc với chính phủ Brasil và các nhóm kiểm chứng (fact-check) để ngăn chặn việc lan truyền nội dung kích động bạo lực liên quan đến các sự kiện ở Brasil.[157]

Tài liệu tham khảo

WikiPedia: Bạo_loạn_tại_Praça_dos_Três_Poderes_năm_2023 http://www.une.org.br/presidentes/ricardo-garcia-c... http://noticias.r7.com/brasilia/manifestantes-fura... //tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=v... https://www.news.at/a/bolsonaro-anhaenger-kongress... https://veja.abril.com.br/coluna/radar/a-manifesta... https://veja.abril.com.br/coluna/radar/exemplar-or... https://veja.abril.com.br/coluna/radar/video-terro... https://www.cartacapital.com.br/politica/lula-decr... https://www.cnnbrasil.com.br/politica/cinco-granad... https://www.cnnbrasil.com.br/politica/governo-do-d...